Veille 2.1

Welvaart is al wat de klok slaat. Het politieke bedrijf, met de Wolf van Wall Street als menner, dendert voort naar steeds meer welvaart. Intussen trillen in de dorpsstraat de kasseien uit de grond. Het lijkt alsof welvaart alleen maar in gestrekte draf vooruit kan gaan. Maar gáát ze ook vooruit?

Wat als onze economie niet hoeft te groeien? Dit is misschien moeilijk om voor te stellen. De groei-economie moet groeien, omdat ze structureel afhankelijk is van groei. Maar deze groeidwang staat niet in steen gebeiteld. We kunnen onze economie anders en beter vormgeven.

We beginnen de sociale en ecologische crises steeds meer te voelen, en dus valt “degrowth” of ‘ontgroei’ niet langer weg te denken uit het debat. Maar helaas circuleren er hardnekkige misverstanden over die ontgroei. Hoog tijd om die definitief uit de wereld te helpen, vindt econoom Jonas Van der Slycken.

We weten dat we te veel vlees eten en produceren, schrijft econoom Jonas Van der Slycken. Maar de individuele overproducent of overconsument met de vinger wijzen, zal weinig zoden aan de dijk brengen. Afkicken van onze vleesverslaving vraagt om collectieve rituelen.

Lichtpollutie is een onderbelichte schaduwzijde van onze ontwikkeling, meent MO*Ontwikkelaar Jonas Van der Slycken. Ze neemt vliegensvlug toe, maakt de sterrenhemel minder zichtbaar en verstoort de dag- en nachtritmes van fauna en flora. Moet ‘s nachts het licht laten branden ons zorgen baren?

We rijden ons op verschillende manieren vast in onze wagens. Met ellenlange files, dure tankbeurten, geopolitieke afhankelijkheid van petrostaten en de schade aan de planetaire en onze eigen gezondheid. MO*Ontwikkelaar Jonas Van der Slycken pleit voor een duidelijke verschuiving naar andere vervoersmiddelen. ‘Maar zullen we met het huidige beleid wel zo’n “modal shift” kunnen realiseren?’

Onze afhankelijkheid van Russisch gas, de energiecrisis of de klimaatverstoring: MO*ontwikkelaar Jonas van der Slycken ziet ontelbare redenen om ons gebruik van fossiele brandstoffen aan banden te leggen. Maar hoe zou een doortastend beleid dat ook nog eens sociaal en rechtvaardig is er kunnen uitzien? ‘De gebruikelijke politiek, die veelal bestaat uit het blussen van brandjes, kunnen we ons steeds minder veroorloven.’

Het Griekse eiland Ikaria, een plek waar het idee dat meer beter is en tijd geld is nooit vaste voet aan de grond kreeg, is voor econoom Jonas Van der Slycken een hartverwarmende inspiratiebron. Ze toont hem dat een leven zonder focus op de groeieconomie mogelijk is.

Aangezien de huidige economieën structureel afhankelijk zijn van groei, blijven velen inzetten op groei als deel van het economisch herstel na corona, schrijft MO*Ontwikkelaar Jonas Van der Slycken. Volgens de ontgroei-beweging biedt deze crisis net kansen om de economie te herontwerpen. Houden de relanceplannen van Vlaanderen, België en de Europese Unie (EU) een wezenlijke systeemverandering in of blijven we aanmodderen?

Het klopt dat groei nodig is om het kapitalisme in zijn huidige vorm enigszins te laten draaien, schrijft MO*Ontwikkelaar Jonas Van der Slycken. Maar komen we niet bedrogen uit? Is ons sociale welvaartscontract niet stilaan aan herziening toe? ‘Goed samenleven houdt meer in dan het serveren van een ontwikkelingseenheidsworst met een groen techno-sausje.’

Ja, wetenschappers bieden alternatieven voor het economische groeimodel: groene groei, een sociaal beleid en ont-groeien. Economisch wetenschapper en MO*Ontwikkelaar Jonas Van der Slycken bekijkt de mogelijke scenario’s.

Het huidige energiedebat is op enkele uitzonderingen na beperkt tot een enge opvatting over bevoorradingszekerheid, schrijft ontwikkelingsexpert Jonas Van der Slycken. Het is een gemiste kans om het over andere heikele en onderbelichte onderwerpen te hebben die nodig zijn voor een rechtvaardige klimaattransitie.

Met de klimaattop in Glasgow in het verschiet smeden we stilaan plannen voor een hete herfst. Het klimaatactivisme is terug en dat is broodnodig als we met z’n allen willen genieten van onze oude dag, schrijft econoom Jonas Van der Slycken. ‘Tijd om de spelregels te veranderen, zodat iedereen meekan.’